Dizel motorlarda silindire sadec hava doldurulur ve yanma
sıkıştırılmış havanın üzerine enjektörden yakıt püskürtülmesiyle
sağlanır.
Dizel motorların yakıt sisteminde günlük yaplacak işlerden biri
mazot-su ayırıcısı veya filtre ya da yakıt deposundan yakıt sisteminin
suyunun alınmasıdır.
Dizel motorlarda yanma enjektörden yakıt püskürtmekle olur. Enjektörler
kendilerine enjeksyon pompasından gelen mazotu silindirlerdeki
sıkıştırılmış havanın içine püskürterek yanmayı sağlarlar.
Enjeksyon pompası, besleme pompası ile depodan gelen yakıtı basınçlı olarak enjektörlere yollar.
Dizel motorun çalışmamasının bir nedeni, hava yapmış olmasıdır. Hava yapmanın nedenleri:
-yakıtın bitmesi,
-boru ve rekorların gevşemesi,
-yakıt borularının sökülmesi,
-filtrenin temizlenmesi veya değişmesidir.
Dizel motorlarda egzost dumanı siyah çıkıyorsa yakıt pompasına,
enjektöre ve hava filtresine bakılır. Ayrıca dizel motorlarda marş
yapıldığında marş motoru dönüyor ancak motor çalışmıyorsa yakıt
filtresi de takılı olabilir.
Dizel motorlar hakkında bilmek istedikleriniz ve çeşitli (genel motor arızaları)
DİZEL MOTORLAR HAKKINDA BİLMEK İSTEDİKLERİNİZ
Dizel motorunuz varsa veya bir gün almayı düşünüyorsanız burada
anlatacağımız bilgiler mutlaka işinize yarayacaktır. Bu bilgilerle
motorunuz üzerinde usta çağırmadan kendi kendinize bir takım arıza veya
normal bakımlarınızı yapabileceğinizi umuyorum. Fakat bilginin yanında
aynı zamanda da beceri istemektedir. Umarım işinize yarar.
Motor: Kimyasal enerjiyi ısı enerjisine, ısı enerjisini de mekanik
enerjiye çevirme amacıyla üretilmiş mekanik parçalar bütünü bir
araçtır. Motorlar iki ve dört diye tabir edilen zamanların meydana
gelmesiyle isteğe göre iş üretirler. İsteğe göre diyorum çünkü
motorlardan bir çok şekilde faydalanılır. Günümüzde artık çoğunlukla
dört zamanlı motorlar kullanılmaktadır.
Bu dört zamanı biraz açalım.
1. Emme zamanı: Piston aşağıya inerken, emme supabı açılır ve içeri
hava filtresinden temizlenmiş olarak gelen havanın alınır.
2. Sıkıştırma zamanı: Emme zamanı bitip, yani hava alımı bittikten
sonra piston yukarıya doğru çıkmaya başlar ve içeriye alınan hava
sıkışarak ısınır. İşte bu sıkışma ve ısınmanın en fazla olduğu anda
içeriye enjektörler aracılığıyla içerideki basınçtan daha yüksek bir
basınçla yakıt püskürtülür ve yakıtın (daha önce içeriye alınan havanın
yardımıyla) yanmasıyla birlikte ani bir patlama olur.
3. İş zamanı: Yanma ve patlamanın etkisiyle piston kuvvetlice aşağı
doğru itilerek krank milinin dönmesi sağlanır.Bu dönme neticesinde
motorumuzdan bir iş almış oluruz.
4. Egzoz zamanı: İş zamanı biterken bu sefer egzoz supabı açılarak
içerideki yanmış gazlar manifold ve egzozdan dışarıya atılarak bu dört
zaman oluşmuş olur. Bu zamanlar verilen gaza göre devam eder gider.
Yakıt Sistemi
Dizel motorlar bilindiği üzere temiz motorin ile çalışırlar.
Kullandığınız yakıtın temiz olması öncelikle aldığınız yere bağlı
olmakla birlikte sizde bu yakıtın temiz olarak motora gitmesini
sağlamak zorundasınız. Teknenizde yakıt için mutlaka bir deponuz
olmalı. Bu depolarda dikkat edilmesi gereken hususların en başında
deponun altında pislik ve suyun alınması için tahliye vanasının
bulunmasıdır. Motorin, alındığında veya daha sonra su olması ihtimali
yüksek olan bir yakıttır. Bu su da motorunuzda arızalara sebep
verir.İşte bunun önüne geçebilmek için deponun altına tahliye vanasının
konması gereklidir. Bu vana sayesinde depo içindeki su ve tortu dışarı
alınarak yakıtın temiz tutulması sağlanır. Vanadan sonra emniyet
açısından bir kör tapa konabilir. Burada değinmeden geçemeyeceğim
önemli bir konu ise sakın siz deponun altını (veya herhangi bir yerini)
yakıtı boşaltsanız bile kaynak yapmaya kalkmayın.Çünkü depo patlar.
Kaynak yapanlar depoyu sabunlu su ile yıkadıktan sonra içini su ile
doldurup yapıyorlar.Bir başka konu ise deponuzun üstünde havalandırma
borusunun bulunması ve yerin durumuna göre içine su girmemesi için
kıvrık bir boru (soru işaretine benzeyen) olursa harika olur. Deponuzda
bulunması gerekenlerden diğeri, yakıtın fazlasının motor üzerinden geri
dönüş yapıp tekrar depoya dönüşünü sağlamak için depo üstünde boru
bağlantısının yapılacağı muhtemelen kısa bir boru veya nipel, bir
diğeri ise motora yakıtın gitmesi için konulacak olan çıkış,buna bağlı
olarak kesinlikle olması gereken bir vanadır.Vana herhangi bir arıza,
sızma, tehlike anında yakıtı kesmek için kullanılır. Örneğin borulardan
biri yakıt kaçırıyor ve siz onu tamir etmek için açtığınızda
deponuzdaki yakıtın akmasını önleyemezsiniz.Vananızı kapattığınızda ise
sadece boru içinde bulunan yakıt akacaktır. Bunu da yavaşça
gevşettiğiniz yerden bir kaba alarak arızaya gönül rahatlığı ve temiz
bir işçilikle devam edebilirsiniz.
Püf noktası:
Mazotu, yağlı boya yapıldıktan sonra ellerinizdeki boyaları çıkarmak için kullanabilirsiniz.
Dökülen mazotu sildiğiniz bez veya üstüpüleri atmayıp soba vs.. tutuşturmakta kullanabilirsiniz.
Mazot kokan yerlerin yakınlarına sivrisinekler yaklaşamazlar.
Bu arada söylemeyi unuttuğum bir nokta var.Yakıtınızı alacağınız çıkış
noktası deponuzun altından en az üç santimetre yukarıda olursa
deponuzun altındaki biriken tortu ve su seviyesi altta kalacağından
motora gitmesini önleyebilirsiniz. Şöyle de diyebiliriz; Depomuzu
temizlemeyi uzun bir süre unuttuğumuz zamanlarda bu çıkışın biraz
yüksekte olması bizi daha sonra istenmeyen arızalardan kurtaracaktır.
Depomuzun çıkışındaki vanaya bağlı bir boru vasıtasıyla motorumuzun
üzerinde bulunan besleme pompasına giriş yapılır. Besleme pompasının
görevi enjeksiyon pompasına kesintisiz olarak yakıt göndermekten
ibarettir. Kısaca su pompasının yaptığı işi yapar. Yani bir taraftan
alır diğer tarafından verir. Değişik tipleri mevcuttur. Kimi yanındaki
kelebek şeklindeki bir küçük parçayla, kimisi üstünden döndürülerek
çıkarılan hastanelerde kullanılan şırıngaya benzeyen parçayla hava
almak ve gerekli yerleri yakıtla doldurmak için elle
çalıştırılabilirler. Kimisi de yukarıda benzettiğimiz şırınganın
altındaki camdan küçük bir filtreye bağlantılıdır. Bazı motorlarda
olmayabilir ve yakıt direk olarak yakıt filtresine girer. Motorumuz
çalıştığında besleme pompamızda çalıştırılarak düzenli olarak yakıt
çıkışı sağlanmış olur. Besleme pompası aynı zamanda depomuzdaki yakıt
seviyesi filtre giriş seviyesiyle aynı olmadığı zamanlarda (böyle
olunca seviye farkı doğacağından yakıt akışı olamaz ve depomuz dolu
olsa bile sanki hiç yakıtımız yokmuş gibi) motorumuz bir süre sonra
çalışmayacaktır. Dikkat edilecek olursa besleme pompası ile enjeksiyon
pompası ayrı ayrı şeylerdir ve karıştırılmaması gerekir. Besleme
pompasından hava almak istediğimizde bazı hallerde çalışmadığını
görürüz. Bu gibi durumlarda marşa motor çalışmayacak şekilde tek bir
tık yaparsak sorun çözülür. Veya volanı çevirerek...
Besleme pompası çıkışından yakıt bir boru aracılığıyla bu sefer yakıt
filtresine gönderilir. Olmazsa olmaz denebilecek olan bu filtre
yakıtımızı temizleme görevine bakar. Gözümüz gibi baktığımız motorumuza
pislik,su gibi zararlı maddelerin gitmesini engeller. Motorumuzda
ikinci yağ değişiminde mutlaka değiştirilmesi önerilir. Aldığınız
yakıtın temizliğiyle de orantılıdır denebilir.
Ve filtre edilen yakıt yine bir boru vasıtasıyla enjeksiyon pompasına
gelir. Enjeksiyon pompası karmaşık bir yapıya sahiptir. Sanki motor
üstünde bir motor gibi. Üzerinde motorunuzdaki silindir sayısına göre
çıkış bulunur. Enjeksiyon pompasının görevi yakıtı yüksek basınçla
enjektörlere göndermektir. Tabi bunu da ateşleme sırasına göre
yapar.Yani hangi piston sıkıştırma zamanını tamamlamak üzere ise ona
göndermekle görevlidir. Enjeksiyon pompasının üzerinde hava almak için
bir tapa mevcuttur. Yakıt pompası üzerinde Regülatör denen bir bölüm
vardır. Motorun devri arttırıldığında yani gaz verildiğinde buna bağlı
olarak motora gönderilen yakıtın da arttırılması gerekmekte olacağından
bu işi de o yapar.Önemli bir görev de o üstlenmiştir. Enjeksiyon
pompasından çıkan yakıt enjektörlere gönderilir. Yakıtın çıkış basıncı
çok yüksek olduğundan enjektörlerle enjeksiyon pompasını birleştiren
borular bu yüksek basınca dayanacak şekilde yapılmışlardır. Nihayet
enjektörlere gelen yakıt,enjektör ucuna (kütüğüne) monte edilmiş
memeler aracılığıyla silindire duman veya sis şeklinde püskürtülerek
yanması sağlanır.Enjektörler yakıt giriş kısmı, gövde, iğne ve meme
gövdesinden ibaret mekanik parçalardır. Yakıtın fazlası yine
enjektörlerin üzerindeki çıkışa bağlanan boru vasıtasıyla depoya geri
gönderilmektedir.
Motorun havasının alınması:
• Motorunuzu ilk kez çalıştırıyorsanız
• Yakıtı depoya ilk kez koyduğunuzda
• Yakıt filtresini değiştirdiğinizde
• Motorunuzu uzun bir süre çalıştırmadığınızda
• Enjeksiyon pompasının veya besleme pompasının sökülüşünde
• Yakıt geliş borularının sökülüşlerinde
Yakıt sisteminin havasının alınması gerekir.Yakıt deponuzdaki yakıtın tamamen boşalmamasına dikkat etmek gerekir.
Enjektörlerin Kontrolü:
Enjektörlerin kontrolünün gerçek anlamda yapmak için kontrol aparatı
olsa da çoğunlukla böyle bir şeye sahip olma gereksinimi duymayız. Peki
kontrol için sanayideki pompacıya mı gideceğiz?
Bence buna hiç gerek yok. Madem ki kontrolü kendimiz yapacağız, başlayalım o zaman.
Enjektör yerinden sökülüp dışarıda kendisine ait olan yakıt borusuna
bağlanır. Bunu yaparken boruya zarar vermemeye dikkat edilir. Volan
uygun bir anahtar ile yavaş yavaş çevrilir. Bir süre sonra enjektördeki
akış gerçekleşecektir. Eğer damlama, akma (işeme de denmekte) oluyorsa
o enjektörün memesinin değişmesi gerekmektedir. Enjektör memesinin
üzerinde bulunan deliklerden duman veya sis şeklinde bir akış olmuşsa o
enjektörün memesi iyi çalışıyor demektir. Bu işlem diğer enjektörlere
de uygulanarak kontrol bitirilmiş olur.
Enjektör memesi değişimi basittir. Bu iş için mengeneye ihtiyaç duyulsa
da eğer becerikli iseniz iki anahtar yardımıyla (anahtarın biri yerden
destek alınarak kullanılır) sökebilirsiniz. Sökülen memenin üzerindeki
numaralardan yeni alacağınız memenin ne olacağını bulabilirsiniz.
Takarken yuvasına oturtmaya dikkat edilir. Bir de meme alırken uçlarına
konulan özel pullarını da almayı unutmayın sakın.
ÇEŞİTLİ MOTOR ARIZALARI
Motor düzgün çalışmıyor:
- Yakıt filtresi tıkalı olabilir.
- Enjeksiyon pompasında veya herhangi bir yerde hava vardır.
- Yakıt bağlantı rekorlarında gevşeklik olabilir.
Eksozdan siyah-mavi duman çıkıyor:
- Yağ fazla olabilir.
- Enjektörlerin biri veya birkaçı çalışmıyor.
- Fazla yakıt püskürtülüyor. Püskürtme ayarları bozuk.
- Kompresyon ayarları bozulmuş olabilir.
- Hava girişi tıkalı olabilir.
- Yakıtın kalitesi bozuk olabilir.
- Segmanlar sıkı olabilir.
- Gömlekler aşınmış olabilir.
Yağ basıncı düşük:
- Yağ eksiktir.
- Ana yataklar veya biyel kol yatakları tıkalı olabilir.
- Yağ filtresi tıkanmıştır.
- Yağ pompa dişlisi aşınmıştır.
- Gevşek bir basınç ayar subap yayı olabilir.
- Çok ince yağ konulmuştur.
- Yağ basınç göstergesi bozulmuştur.
Yağ basıncı yüksek:
- Sıkışmış bir basınç ayar subap yayı olabilir.
- Yağ fazla kalındır.
- Yağ boruları tıkanmış olabilir.
Motor çok fazla ısınıyor ve sarsıntı yapıyor:
- Soğutma yetersiz, kanallar tıkanmış.
- Enjektörler arızalı olabilir.
- V kayışı kopmuş.
- Aşırı püskürtme var.
Motor çalışmıyor:
- Yakıt bitmiştir.
- Stop çekili kalmış olabilir.
- Yakıt filtresi veya pompası tıkalı olabilir.
- Akü bozuk veya şarjsızdır.
Motor çok zor çalışıyor:
- Akü şarj istiyor veya bozulmak üzeredir.
- Akü kutup başları oksit yapmış veya gevşek olabilir.
- Yakıt yeterince gelmiyor.
- Motor yağı çok kalın veya soğuktan kalınlaşmış olabilir.
- Stop yarım çekili halde olabilir.
Motora yağ koyma:
Motorun yağı değiştirilmeden önce motor birkaç dakika çalıştırılıp
ısınması sağlanır. Böylelikle yağ akışı daha kolay olacaktır. Yağ
doldurma kapağı açılır. Yağ seviye kontrol çubuğu yerinden çıkarılır.
Yağ tamamen boşalana kadar karter’deki (Veya varsa yağ boşaltma
pompası) tapa kapatılmaz. Yağ boşaldıktan sonra bir iki litre temiz yağ
koyma imkanınız varsa karter iyice temizlenmiş olacaktır. Tapa
dikkatlice kapatılır. Yağ doldurulmaya başlanır. Ara sıra temiz bir
bezle silinmiş olan yağ seviye kontrol çubuğu yerine sokularak
çıkarılır, her seferinde tekrar temizlenir ve seviye kontrolü yapılır.
Yağ koyma işlemi bittikten sonra (yağ seviye kontrol çubuğu yerine
sokulmuş, yağ doldurma kapağı takılmış olarak) motor birkaç dakika
çalıştırılıp yağlama yaptırılır. Varsa göstergeden yağ basıncı gözlenir.
Yağ seviye kontrol çubuğu üzerine dikkatlice bakılacak olursa, ucuna
doğru iki adet çizgi göreceksiniz.Bu çizgilerin birinde Min. Diğerinde
ise Max. yazar. İşte bu çizgiler koyacağımız veya yağ seviye
kontrollerinde durumu bize bildirirler. Yağ kesinlikle Min. çizgisinden
altta olmamalıdır. En iyisi bu seviyeye inmemesini sağlamalıyız. Yine
Mak. çizgisinden yukarıda da olmamalıdır.Normali iki çizgi arasında
olmasıdır. Her ihtimale karşı Mak. Çizgisine yakın olursa daha iyi
olur.İki ayrı cins yağı birbirine karıştırıp kullanmayın.
Yeni motorlarda yağ sarfiyatı daha fazla olmaktadır. Yağda eksiklik
varsa zaman geçirmeden tamamlamak gerekmektedir.Yatak sarma veya başka
bir deyişle kol çıkarma motorda yağlamanın arıza nedeniyle olmayışı
veya yağın bitmesi nedeniyle olmaktadır.Çok kötü bir durumdur ve çok
pahalıya patlar.
Anasayfa
Konu: Dizel Motora Ait Bazı Bilgiler 
Paz Ocak 25, 2009 12:22 pm
