FORMULA 1 Motor

Genel Bakış

Normal bir yol aracının yaklaşık on misli güç üreten Formula 1 motoru
muhteşem bir performans üretir. Yaklaşık hareketli 900 parça içeren
motorlar çok karışık bir yapı içerir ve normal olarak yüksek ısılarda
çalışmak zorundadır.

Motorlar şu anda 3 litre ile sınırlandırılmıştır, ve genellikle 10
silindirlidirler. Bu motorlar 850 beygir civarında güç üretir ve
işlenmiş aliminyumdan yapılmışlardır. Ayrıca silindir başına maksimum 5
adet subapa müsaade edilir. İçerde hareket eden bazı parçalar
seramikten yapılmıştır. Bu malzemeler kullanıldıkları yöne doğru çok
sağlamdırlar, ancak yoğunlukları son derece azdır. Yani bunları hareket
ettirmek için daha az güç gereklidir, buda yakıt tüketimini azaltarak
motoru daha efektf yapmak için idealdir.

Bazı Gerçekler :

18.000 devirde çalışan F1 motorunda her bir piston bir saniyede 300 kere yukarı aşağı doğru hareket eder.

Pistonların hızlanma ivmesi yaklaşık 7.000 g'dir (insanlar 7-8 g'de
bayılır), buda her bir bağlantı noktasına 3 ton yük bindirir.

Pistonların hereket alanı 50 mm'dir, buna rağmen 0-100 km/h'ye çıkıp tekrar 0 km/h inmesi 0.0025 saniyedir.

Eğer motorun maksimum gücünde piston bağlantıları kopsaydı, pistonlar yukarı doğru 100 metre yükselebilirdi.

Eğer borulardan birisi patlarsa, soğutma suyunun tamamı bir saniyeden biraz fazla bir sürede boşalır.

Mercedes-Benz 1998 yılında yeni küçük ve hafif motor trendi başlattı.
Modern motorların ağırlığı 100 kilonun altına düşmüştür ve ağırlık
merkezini aşağıya çekebilmek için mümkün olduğu kadarda dar
tasarlanmışlardır. Motor mümkün olduğu kadar hafif yapılırken aynı
zamanda son derece sağlam olmalıdır. Çünkü aracın arkası şasiye motor
ile bağlıdır. Bu yüzden özellikle köşeler alınırken süspansiyona binen
yükü ve arka kanata binen o muhteşem baskıya dayanabilmelidir. Williams
BMW sözcüsünün yaptığı açıklamaya göre motor şasiye sadece 4 adet
somunla, ve vites kutusunada 6 adet somunla bağlanmıştır. Renault Sport
ise motor tasarımında yeni bir trende başlatarak V açısını 100
derecenin üstüne çıkardı. Böylece motorun araçta daha alçak
konuşlandırılması sağlanıyor, ancak Renault halen motorun aşırı
vibrasyon yapması ve dayanıklılığı konularında sorunlar yaşamaktadır.

Motorlarda genelde 10 litre yağ kullanılır, bunun 7 litresi aynı anda
krank ve silindirlerde kullanılır. Bu yağ yaklaşık dakikada dört kere
sirkülasyon yapar. Kullanılan yağ bu koşullarda görev yapmak üzere özel
olarak hazırlanan sentetik bir yağdır.

Bu Motorların Normal Araçlardaki Motorlardan Farkı Nedir?

Normal arabalarda 3 litreden büyük motorlara sıkça rastlıyabilirsiniz,
ancak bunların hiç biri 750 beygir civarında güç üretmezler. Öyleyse,
bu kapasitedeki bir motor bu gücü nasıl üretebiliyor? Normal yol
araçları ile yarış arabalarının motorları arasında bir çok fark vardır
ve güç farklılığıda buradan kaynaklanmaktadır.

F1 motorları normal araçlardan daha yüksek devir süratlerine göre
tasarlanmıştır. Devirin yükselmesi motor silindirlerinin belli süre
içinde daha fazla yol alması demek olduğu için gücüde çok fazla
arttırırlar. Maalesef, devir arttıkça sürtünmede artar. Dolayısıyla
belli bir devirden sonra motorun üretebileceği maksimum güç elde
edilir. Ayrıca motoru yüksek devirlerde kullanmak motorun
dayanıklılığınıda azaltır.

Seramik gibi egzotik malzemelerin motor ağırlığını azaltmakta ve
dayanıklılığını arttırmakta kullanıldığından bahsetmiştik. Maliyetleri
azaltmak için motorda kullanılacak malzemelerin neler olabileceği
kurallarla belirlenmiştir, yani tamamen metal ağırlıklı parçalar sadece
krank ve mildir. Egzotik malzemeler daha hafif ve ısıyı daha fazla
dayanıklı olmasına rağmen demirden yapılmış malzemelerle beraber
kullanıldığında problem yaratabilirler. Mesela karbon fiber çelik kadar
genleşmez, yani bu ikisinin beraber kullanılması motorda sorunlar
yaşanmasına yol açar.

Egzost

Egzost kullanılmış gazları motordan atmaya yararken, aynı zamanda
motorun gerçek gücünü ortaya çıkarır. Motor içindeki komplike
karakteristiklerden dolayı egzost borusunun uzunluğu motorun gücüne
direkt etki eder. 1998 yılında Ferrari vites kutusunun ve motorun
üstünden çıkan egzost sistemini tanıttı (şeklinden dolayı periskop
olarak adlandırılmıştı). Bundan önce bütün takımlar dağıtıcılardan
çıkan egzostlar kullanıyorlardı, ancak bu sistem sürücünün tam gaza
baıp basmamasına göre araç üstündeki baskıya etki ediyordu. Artık
McLaren, Williams ve BAR dışındaki bütün takımlar bu sisteme geçti.
Periskop sistemini kullanan araçlar çoğunlukla altın veya gümüş film
kullanarak süspansiyonları ve arka kanatın alt parçalarını yüksek
ısıdaki egzost gazlarından korurlar. Michael Schumacher 2000 yılındaki
Monaco yarışından, egzost gazının aşırı ısısı nedeniyle süspansiyonun
kırılmasından dolayı yarış dışı kalmıştı.

Hava Girişi
Sürücünün tam başının üstünde bulunan açıklık motora hava sağlamaya
yarar. Genelde burada havanın sıkıştırılarak motora basınçla
pompalandığı düşünülür, aksine hava kutusu tam aksini yapar. Hava
kutusu ile motor arasında karbon fiberden motora doğru genişleyen bir
kanal vardır. Genişlik arttıkça hava akımının yavaşlaması sağlanır buda
havayı motora doğru iter.